Thịt bò là thịt của gia súc nuôi lấy thịt (bò nhà)
Nó được phân loại thuộc nhóm thịt đỏ, một thuật ngữ được sử dụng để chỉ thịt của những loài động vật có vú, nó có hàm lượng chất sắt cao hơn thịt gà hoặc cá.
Thường được dùng làm món quay, nướng, bít tết, thịt bò cũng thường xay hoặc bằm nhỏ. Phần lớn thịt bò xay thường được dùng trong bánh hamburger.
Các sản phẩm chế biến sẵn từ thịt bò gồm có thịt bò muối, thịt bò khô và xúc xích.
Thịt bò nạc tươi giàu vitamin và các loại khoáng chất khác. Đặc biệt là sắt và kẽm, do đó nó được khuyến nghị nên có trong chế độ ăn uống lành mạnh (1).
Đây là thịt bò đã nấu chín (trong trường hợp này là một miếng bít tết):
Giá trị dinh dưỡng
Thịt bò chủ yếu được cấu tạo từ protein và chứa nhiều loại chất béo với hàm lượng khác nhau.
Bảng dưới đây trình bày thông tin về tất cả các chất dinh dưỡng có trong thịt bò (2).
Loại
Thịt bò sống xay nhuyễn từ bò ăn cỏ
Khẩu phần
100 gram
Thông tin chung
Hàm lượng | |
Calo | 217 |
Nước | 61 % |
Protein | 26.1 g |
Carb | 0 g |
Đường | 0 g |
Chất xơ | 0 g |
Chất béo | 11.8 g |
Bão hòa | 4.63 g |
Không bão hòa đơn | 4.94 g |
Không bão hòa đa | 0.42 g |
Omega-3 | 0.05 g |
Omega-6 | 0.33 g |
Chất béo chuyển hóa | 0.37 g |
Vitamin
Hàm lượng | %DV | |
Vitamin A | 0 µg | 0% |
Vitamin C | 0 mg | ~ |
Vitamin D | ~ | ~ |
Vitamin E | 0.35 mg | 2% |
Vitamin K | 1.1 µg | 1% |
Vitamin B1 (Thiamine) | 0.05 mg | 4% |
Vitamin B2 (Riboflavin) | 0.15 mg | 12% |
Vitamin B3 (Niacin) | 4.82 mg | 30% |
Vitamin B5 (Axit panthothenic) | 0.58 mg | 12% |
Vitamin B6 (Pyridoxine) | 0.36 mg | 27% |
Vitamin B12 | 1.97 µg | 82% |
Folate | 6 µg | 2% |
Choline | 67.4 mg | 12% |
Khoáng chất
Hàm lượng | %DV | |
Canxi | 12 mg | 1% |
Sắt | 1.99 mg | 25% |
Magie | 19 mg | 5% |
Phốt-pho | 175 mg | 25% |
Kali | 289 mg | 6% |
Natri | 68 mg | 5% |
Kẽm | 4.55 mg | 41% |
Đồng | 0.06 mg | 7% |
Mangan | 0.01 mg | 0% |
Selen | 14.2 µg | 26% |
Protein trong thịt bò
Thịt đỏ như thịt bò chứa chủ yếu là protein.
Hàm lượng protein trong thịt bò nạc nấu chín dao động từ 26-27% (2).
Protein động vật thường có chất lượng cao, chứa tất cả 8 loại axit amin thiết yếu cần thiết cho sự phát triển và duy trì cơ thể của chúng ta (3).
Các khối protein và các axit amin rất quan trọng về mặt sức khỏe. Thành phần trong protein thay đổi rất nhiều và tùy thuộc vào nguồn dinh dưỡng.
Thịt là một trong những nguồn protein chủ yếu trong chế độ ăn uống, axit amin gần như giống như cơ bắp của chúng ta.
Vì lý do này mà bổ sung thịt hoặc các nguồn protein động vật có thể đặc biệt có lợi sau khi phẫu thuật và phục hồi ở các vận động viên hoặc đang trong tình trạng xây dựng mô cơ (3).
Kết luận: Protein là thành phần dinh dưỡng chính trong thịt. Protein trong thịt bò rất bổ dưỡng và có thể thúc đẩy sự duy trì và tăng trưởng cơ bắp.
Mỡ bò
Thịt bò chứa nhiều chất béo với hàm lượng khác nhau, còn được gọi là mỡ bò.
Ngoài việc tăng thêm hương vị, chất béo còn làm tăng đáng kể hàm lượng calo trong thịt.
Lượng chất béo trong thịt bò phụ thuộc vào việc đã được loại bỏ bớt bao nhiêu mỡ, độ tuổi, giống, giới tính và cách cho ăn. Các sản phẩm chế biến sẵn từ thịt như xúc xích và salami thường có hàm lượng chất béo cao.
Thịt có hàm lượng chất béo thấp thường được gọi là thịt nạc, nhìn chung chất béo khoảng 5-10% (4).
Thịt bò chứa chủ yếu là chất béo bão hòa và không bão hòa đơn, chúng có hàm lượng tương đương nhau. Những axit béo chính là axit stearic, axit oleic và axit palmitic (3).
Kết luận: Thịt bò chứa các chất béo với hàm lượng khác nhau (chủ yếu là bão hòa và không bão hòa đơn), góp phần đáng kể vào mức năng lượng.
Chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại
Các sản phẩm thực phẩm từ động vật nhai lại, chẳng hạn như bò và cừu chứa chất béo chuyển hóa được biết đến như chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại (5).
Không giống như chất béo chuyển hóa sản xuất công nghiệp, chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại có trong tự nhiên không bị cho là có hại.
Phổ biến nhất là axit linoleic liên hợp (CLA), được tìm thấy trong thịt bò, thịt cừu non và các sản phẩm từ sữa (5, 6).
Axit linoleic liên hợp có liên quan tới những lợi ích sức khỏe khác nhau, đặc biệt giúp giảm cân. Nhưng bổ sung liều lượng lớn có thể gây ra những hậu quả có hại cho quá trình chuyển hóa (7, 8, 9, 10, 11).
Kết luận: Một phần chất béo có trong thịt bò được tạo thành từ chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại, bao gồm axit linoleic liên hợp (CLA). Chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại có liên quan đến một số lợi ích về sức khỏe như giúp giảm cân.
Vitamin và khoáng chất
Các loại vitamin và khoáng chất sau đây có nhiều trong thịt bò:
- Vitamin B12: Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như thịt là nguồn thực phẩm duy nhất cung cấp vitamin B12, một chất dinh dưỡng thiết yếu quan trọng cho sự hình thành máu và chức năng của não bộ và hệ thần kinh.
- Kẽm: Thịt bò rất giàu kẽm, đây là một khoáng chất rất quan trọng cho sự phát triển và duy trì cơ thể.
- Selen: Thịt nói chung là nguồn giàu selen, một nguyên tố thiết yếu có nhiều vai trò trong cơ thể (12).
- Sắt: Được tìm thấy trong thịt bò với hàm lượng cao, chất sắt có trong thịt chủ yếu ở dạng heme và dạng này được hấp thụ một cách rất hiệu quả (13).
- Niacin: Một trong số các loại vitamin B, hay còn được gọi là vitamin B3. Niacin có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Nạp ít niacin có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc phải bệnh tim mạch (14).
- Vitamin B6: Một loại vitamin B rất quan trọng trong sự hình thành máu
- Phốt–pho: Thường tìm thấy trong thực phẩm, lượng phốt-pho trong chế độ ăn phương Tây thường rất cao. Nó cần thiết cho sự phát triển và duy trì cơ thể.
Thịt bò chứa nhiều loại vitamin khác và hàm lượng các khoáng chất thì thấp hơn.
Các sản phẩm làm sẵn từ thịt bò như xúc xích, có thể chứa lượng natri đặc biệt cao (muối).
Kết luận: Thịt là một nguồn cung cấp tuyệt vời các loại vitamin và khoáng chất khác nhau. Chúng bao gồm vitamin B12, kẽm, selen, sắt, niacin, và vitamin B6.
Các hợp chất khác có trong thịt
Không như thực vật, động vật có chứa một số chất hoạt tính sinh học và chất chống oxy hóa không thiết yếu. Chúng tác động lên sức khỏe khi tiêu thụ ở lượng vừa phải.
- Creatine: Có nhiều trong thịt, creatine đóng vai trò là nguồn năng lượng cho cơ bắp. Các vận động viên thể hình thường bổ sung creatine và nó có lợi cho sự phát triển và duy trì cơ bắp (15, 16).
- Taurine: Được tìm thấy trong cá và thịt, taurine là một axit amin chống oxy hóa và là một thành phần phổ biến trong các thức uống năng lượng. Nó được sản xuất bởi cơ thể của chúng ta và rất quan trọng đối với chức năng của tim mạch và cơ bắp (17, 18, 19).
- Glutathione: Chất chống oxy hóa được tìm thấy trong hầu hết các loại thực phẩm, glutathione đặc biệt có nhiều trong thịt. Thịt bò được nuôi bằng cỏ chứa nhiều glutathione hơn bò nuôi bằng ngũ cốc (20, 21).
- Axit linoleic liên hợp (CLA): Một chất béo chuyển hóa của động vật nhai lại có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe khi đưa vào chế độ ăn uống (7, 8).
- Cholesterol: Một loại sterol có trong chất béo động vật và cũng được sản xuất bởi cơ thể con người, nó còn nắm giữ nhiều vai trò trong cơ thể. Cholesterol trong khẩu phần ăn hàng ngày có ít tác dụng lên cholesterol máu. Do đó không được xem là vấn đề đối với sức khỏe (22).
Kết luận: Thịt động vật có chứa một số chất có hoạt tính sinh học, chẳng hạn như creatine, taurine, axit liên hợp linoleic (CLA) và cholesterol.
Lợi ích sức khỏe của thịt bò
Thịt bò là một nguồn cung cấp nhiều protein chất lượng cao và các vitamin, khoáng chất khác nhau, nó có thể là một phần tuyệt vời trong chế độ ăn uống lành mạnh.
Duy trì khối lượng cơ bắp
Giống như tất cả các loại thịt, thịt bò là nguồn protein chất lượng cao tuyệt vời.
Nó chứa tất cả các axit amin thiết yếu và được xem là “nguồn protein hoàn chỉnh.”
Nhiều người, trong đó đặc biệt là người già không tiêu thụ đủ protein chất lượng cao.
Thiếu đạm có thể đẩy nhanh và khiến quá trình mất cơ do tuổi tác trở nên xấu hơn, làm tăng nguy cơ mắc các căn bệnh bất lợi như thoái hóa cơ bắp (23).
Thoái hóa cơ bắp là một vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng ở người cao tuổi. Nhưng có thể được ngăn ngừa hoặc cải thiện bằng các bài tập sức mạnh và tăng lượng protein.
Nguồn protein tốt nhất được lấy từ thực phẩm có nguồn gốc động vật chẳng hạn như thịt, cá và các sản phẩm từ sữa.
Nếu có lối sống lành mạnh, thường xuyên tiêu thụ thịt bò và các nguồn giàu protein khác có thể giúp duy trì khối lượng cơ, giảm nguy cơ bị bệnh sarcopenia.
Kết luận: Là một nguồn giàu protein chất lượng cao, thịt bò có thể góp phần duy trì và tăng khối lượng cơ.
Cải thiện thành tích tập luyện
Carnosine là một chất dipeptide quan trọng đối với chức năng của cơ bắp (24, 25).
Nó được hình thành trong cơ thể từ beta-alanine, đây là một loại axit amin trong khẩu phần ăn được tìm thấy nhiều trong cá và các loại thịt như thịt bò.
Trong cơ bắp con người, hàm lượng carnosine cao liên quan đến giảm mệt mỏi và cải thiện thành tích trong khi luyện tập (26, 27, 28, 29).
Bổ sung beta beta-alanine liều lượng cao trong 4-10 tuần làm tăng mức carnosine trong cơ bắp lên 40-80% (26, 24, 30, 31).
Ngược lại theo một chế độ ăn chay nghiêm ngặt có thể dẫn đến giảm carnosine theo thời gian (32).
Điều này chỉ ra rằng ăn thịt và cá thường xuyên hoặc bổ sung beta-alanine có thể giúp cải thiện thành tích tập luyện.
Kết luận: Thịt bò chứa nhiều carnosine, do đó có thể giảm sự mệt mỏi và cải thiện thành tích trong quá trình tập luyện.
Ngăn ngừa thiếu máu
Thiếu máu là một tình trạng phổ biến, được đặc trưng bởi sự suy giảm lượng hồng cầu và giảm khả năng vận chuyển oxy của máu.
Thiếu sắt là một trong những nguyên nhân phổ biến hàng đầu gây ra bệnh thiếu máu, các triệu chứng chính là mệt mỏi và yếu ớt.
Thịt bò là một nguồn cung cấp sắt phong phú, chủ yếu sắt dạng heme.
Chỉ tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc động vật, sắt heme thường có rất ít trong chế độ ăn chay, đặc biệt là ăn chay thuần (33).
Sắt heme được hấp thụ hiệu quả hơn nhiều so với sắt phi heme, loại sắt được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật (13).
Không chỉ thịt có chứa một loại sắt có tính sinh học rất cao, nó cũng cải thiện việc hấp thụ sắt phi heme từ thực phẩm thực vật, một cơ chế chưa được giải thích đầy đủ và được gọi là “nhân tố thịt” (meat factor).
Vì lý do này mà ăn thịt trong bữa ăn có thể làm tăng hấp thu sắt từ các món ăn khác.
Một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng thịt có thể làm sự tăng hấp thu sắt phi heme, ngay cả trong bữa ăn chứa chất ức chế việc hấp thu sắt là axit phytic (34, 35, 36).
Một nghiên cứu khác chứng minh rằng bổ sung thịt đem lại hiệu quả hơn là uống thuốc bổ sung sắt để duy trì lượng sắt ở phụ nữ trong một lần tập thể dục (37).
Nói một cách đơn giản, ăn thịt là một trong những cách tốt nhất để ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt.
Kết luận: Thịt bò là nguồn sắt tuyệt vời và có thể giúp ngăn chặn bệnh thiếu máu khi ăn thường xuyên
Thịt bò và bệnh tim
Bệnh tim (bệnh tim mạch) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới.
Nó là một thuật ngữ dùng cho các tình trạng nguy hiểm khác nhau liên quan đến tim và mạch máu như cơn đau tim, đột quỵ và huyết áp cao.
Những nghiên cứu quan sát có những kết quả không đồng nhất về mối quan hệ giữa thịt đỏ và bệnh tim.
Một số nghiên cứu cho biết cả thịt chưa qua chế biến và chế biến sẵn đều làm tăng nguy cơ (38), trong khi một số khác chỉ thấy chỉ thịt chưa đã chế biến mới làm tăng nguy cơ (39, 40).
Các nghiên cứu khác không thấy ảnh hưởng đáng lưu ý nào (41).
Hãy nhớ rằng những nghiên cứu quan sát không thể chứng thực được nguyên nhân. Chúng chỉ có thể cho thấy khả năng mắc bệnh của những người ăn ít hay nhiều thịt mà thôi.
Nhiều người quan tâm đến sức khỏe tránh thịt đỏ do nó được cho là không lành mạnh (42) và cũng có những người ăn thịt, ăn ít trái cây, rau và chất xơ, ít tập thể dục và dễ bị thừa cân (33, 43, 44).
Do đó, có thể tiêu thụ thịt chỉ là một dấu hiệu của hành vi không lành mạnh và điều này không chỉ là do thịt.
Tất nhiên hầu hết các nghiên cứu quan sát cố gắng điều chỉnh cho đúng các yếu tố này, nhưng tính chính xác của các điều chỉnh mang tính thống kê có thể không phải lúc nào cũng hoàn hảo.
Kết luận: Không rõ liệu việc tiêu thụ thịt có làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hay không. Một số nghiên cứu đã tìm ra một liên hệ, nhưng một số khác thì không.
Thịt bò có chứa chất béo bão hòa
Một số lý thuyết đã được đưa ra cho mối liên kết có thể giữa tiêu thụ thịt và nguy cơ bệnh tim.
Trong đó nổi tiếng nhất là thuyết chế độ ăn uống-tim mạch. Ý tưởng đó cho rằng chất béo bão hòa làm tăng cholesterol trong máu và tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Tuy nhiên, nhiều công trình nghiên cứu chất lượng gần đây đã không tìm thấy bất kỳ mối liên hệ đáng kể nào giữa tiêu thụ chất béo bão hòa và bệnh tim (45, 46, 47).
Thịt nạc chắc chắn không có gì phải sợ. Nó đã được chỉ ra là có tác động tích cực đến hàm lượng cholesterol (48, 49, 50).
Nếu có lối sống lành mạnh thì không chắc rằng lượng thịt bò nạc chưa qua chế biến có bất kỳ ảnh hưởng tiêu cực nào đối với sức khỏe tim mạch hay không.
Kết luận: Mỡ bò giàu chất béo bão hòa, thứ có thể làm tăng cholesterol trong máu. Tuy nhiên mối liên hệ giữa chất béo bão hòa và bệnh tim đang còn tranh cãi trong một số nghiên cứu chất lượng cao gần đây.
Thịt bò và ung thư
Ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới.
Nhiều nghiên cứu quan sát liên hệ việc tiêu thụ nhiều thịt với với việc tăng nguy cơ ung thư ruột kết (51, 52, 53).
Tuy nhiên không phải tất cả các nghiên cứu đều tìm ra mối liên hệ này (54, 55).
Một số thành phần của thịt đỏ được cho có thể là thủ phạm:
- Sắt heme: Một số nhà nghiên cứu đã cho rằng sắt heme chịu trách nhiệm cho tác động gây ung thư của thịt đỏ (56, 57, 58).
- Amin dị vòng: Một loại chất gây ung thư, được tạo ra khi thịt nấu quá chín (59).
- Các chất khác được hình thành trong quá trình bảo quản và xông khói hoặc được thêm vào thịt trong khi chế biến.
Heterocyclic amine là một nhóm các chất gây ung thư hình thành trong quá trình nấu protein động vật ở nhiệt độ cao, nhất là khi chiên, nướng lò vi sóng hoặc nướng than. Chúng được tìm thấy trong thịt, gia cầm và cá đã được nấu chín kĩ và quá chín (60, 61).
Những chất này có thể phần nào giải thích sự liên quan giữa thịt đỏ và ung thư.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ăn thịt chín kĩ hoặc các nguồn amin dị vòng khác có thể làm tăng nguy cơ mắc các loại ung thư khác nhau (62).
Số đó bao gồm ung thư ruột kết (63, 64, 65, 66, 67), ung thư vú (68, 69) và ung thư tuyến tiền liệt (70, 71, 72).
Một trong những nghiên cứu này cho thấy những phụ nữ ăn thịt thường xuyên tăng nguy cơ mắc ung thư vú gấp 4.6 lần (69).
Nhìn chung, có một số bằng chứng rõ ràng chỉ ra rằng ăn nhiều thịt chín kĩ có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ đó là do các amin dị vòng hay do các chất khác hình thành trong quá trình nấu ăn ở nhiệt độ cao.
Nguy cơ ung thư gia tăng cũng có thể liên hệ đến các yếu tố như lối sống không lành mạnh cụ thể là liên quan tới việc tiêu thụ quá nhiều thịt. Số này bao gồm cả việc ăn ít trái cây, rau quả và chất xơ.
Để có được sức khỏe tối ưu, có vẻ như hạn chế ăn nấu chín kĩ là điều nên làm. Hầm, luộc, và chiên nhiệt độ thấp có lẽ là những phương pháp nấu ăn lành mạnh nhất.
Kết luận: Tiêu thụ thịt chín kĩ (có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư.
Những ảnh hưởng xấu và quan ngại cá nhân
Thịt bò có liên quan đến một số tình trạng sức khỏe xấu.
Sán bò
Sán bò (Taenia saginata) là một loại ký sinh trùng đường ruột đôi khi có thể đạt đến độ dài vài vài mét (73).
Nó rất hiếm ở hầu hết các nước phát triển nhưng tương đối phổ biến ở châu Mỹ La Tinh, châu Phi, Đông Âu và châu Á.
Ăn thịt bò sống, hoặc nấu chưa chín kĩ (tái) là con đường lây nhiễm phổ biến nhất.
Nhiễm sán bò (taeniasis) thường không gây ra triệu chứng gì. Tuy nhiên nhiễm trùng nặng có thể làm giảm cân, đau bụng, và buồn nôn (74).
Kết luận: Ở một số nước thịt bò sống (hoặc tái) có thể chứa sán bò, một loại ký sinh trùng đường ruột có thể dẫn đến giảm cân và đau dạ dày.
Quá tải sắt
Bò là nguồn cung cấp trong khẩu phần ăn hàng ngày giàu sắt nhất.
Ở một số người ăn các thực phẩm giàu sắt có thể gây ra tình trạng được gọi là quá tải sắt.
Nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng quá tải sắt là quá tải sắt di truyền, một loại rối loạn di truyền đặc trưng bởi sự hấp thụ sắt quá mức từ thực phẩm (75).
Tích tụ sắt dư thừa trong cơ thể có thể đe doạ đến tính mạng, dẫn tới ung thư, bệnh tim và các vấn đề về gan.
Những người bị chứng quá tải sắt nên hạn chế dùng thịt đỏ, như thịt bò và thịt cừu (76).
Kết luận: Là nguồn giàu chất sắt, tiêu thụ nhiều thịt bò có thể góp phần vào việc tích tụ sắt dư thừa ở những người bị bệnh quá tải sắt.
Thịt bò ăn ngũ cốc và thịt bò ăn cỏ
Giá trị dinh dưỡng của thịt phụ thuộc vào nguồn thức ăn của động vật.
Ngày xưa, hầu hết gia súc đều được cho ăn cỏ. Ngược lại, hầu hết thịt bò sản xuất ra ngày nay dựa vào việc cho ăn ngũ cốc.
Thịt bò ăn cỏ có một vài chỗ khác với thịt bò ăn ngũ cốc (77):
- Hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn (78, 79).
- Mỡ có màu vàng hơn cho thấy lượng chất chống oxy hóa carotenoid cao hơn (80).
- Lượng vitamin E cao hơn (đặc biệt khi nuôi chăn thả trên đồng cỏ) (81).
- Hàm lượng chất béo ít hơn.
- Axit béo lành mạnh hơn.
- Hàm lượng cao axit béo chuyển hóa ở động vật nhai lại như axit linoleic liên hợp (82).
- Nhiều axit béo omega-3
Nói đơn giản thì thịt bò ăn cỏ tốt hơn thịt bò ăn ngũ cốc.
Kết luận: Thịt bò ăn cỏ có nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe hơn thịt bò cho ăn ngũ cốc.
Tóm lại
Thịt bò là một trong những loại thịt phổ biến nhất.
Nó đặc biệt giàu protein chất lượng cao, vitamin và khoáng chất.
Do đó, nó có thể giúp cải thiện sự tăng trưởng và duy trì cơ, cũng như thành tích tập luyện. Là nguồn giàu chất sắt, nó cũng có thể làm giảm nguy cơ thiếu máu.
Tiêu thụ thịt đã qua chế biến và nấu quá chín (cháy) làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư.
Mặt khác thị bò chưa qua chế biến và tái lành mạnh hơn một chút, nhất là nếu người dùng có lối sống lành mạnh.