Chế độ ăn theo nhóm máu đã được phổ biến trong gần hai thập kỷ nay.
Những người ủng hộ chế độ ăn này gợi ý rằng loại máu sẽ xác định loại thực phẩm nào là tốt nhất cho sức khoẻ của bạn.
Có nhiều người tỏ ra tin vào chế độ ăn này, và tuyên bố nó đã cứu sống họ.
Nhưng những chi tiết về chế độ ăn theo nhóm máu là gì, và nó có dựa trên bất kỳ bằng chứng vững chắc nào hay không?
Sau đây hãy cùng tìm hiểu
Chế độ ăn theo nhóm máu là gì?
Một nhà trị liệu tự nhiên là tiến sĩ Peter D’Adamo đã phổ biến chế độ ăn theo loại máu, hay chế độ ăn theo nhóm máu, vào năm 1996.
Cuốn sách của ông là Ăn chuẩn theo nhóm máu đã thành công đáng kinh ngạc. Đó là cuốn bán chạy nhất của tờ New York Times, đã bán hàng triệu bản và vẫn còn phổ biến đến ngày nay.
Trong cuốn sách này, ông tuyên bố rằng chế độ ăn tối ưu cho bất kỳ một cá nhân nào phụ thuộc vào nhóm máu ABO của người đó.
Ông khẳng định mỗi loại máu biểu thị đặc tính di truyền của tổ tiên chúng ta, bao gồm chế độ ăn uống mà họ triển khai để phát triển mạnh mẽ.
Đây là cách mỗi nhóm máu ăn dựa theo nhóm máu:
- Loại A: Được gọi là nông dân, hoặc người trồng trọt. Những người thuộc nhóm A nên ăn một chế độ ăn giàu thực vật, và hoàn toàn không có thịt đỏ “độc hại.” Chế độ này gần giống với chế độ ăn chay.
- Loại B: Được gọi là người du mục. Những người này có thể ăn thực vật và hầu hết các loại thịt (trừ gà và thịt lợn), và cũng có thể ăn một thực phẩm từ sữa. Tuy nhiên, họ nên tránh lúa mì, ngô, đậu lăng, cà chua và một số thực phẩm khác.
- Loại AB: Được gọi là người bí ẩn. Được mô tả như một sự kết hợp giữa các loại A và B. Các loại thực phẩm ăn bao gồm hải sản, đậu phụ, thực phẩm từ sữa, đậu và ngũ cốc. Họ nên tránh đậu thận, bắp, thịt bò và thịt gà.
- Loại O: Được gọi là thợ săn. Đây là chế độ ăn giàu protein chủ yếu dựa vào thịt, cá, gia cầm, một số trái cây và rau quả, nhưng hạn chế ngũ cốc, cây họ đậu và thực phẩm từ sữa. Nó gần giống với chế độ ăn paleo.
Cần phải nhớ rằng tôi nghĩ bất kỳ mô hình nào trong chế độ ăn uống này cũng sẽ là một cải tiến đối với hầu hết mọi người, bất kể nhóm máu của họ là gì.
Cả 4 chế độ ăn (hoặc “cách ăn”) chủ yếu đều dựa trên thực phẩm lành mạnh, và một bước tiến lớn vượt ra khỏi thực phẩm ăn vặt chế biến trong chế độ ăn chuẩn phương Tây.
Vì vậy, ngay cả khi bạn tiếp tục một trong những chế độ ăn uống này và sức khoẻ được cải thiện thì không nhất thiết có nghĩa là nó có liên quan đến nhóm máu của bạn.
Có thể nguyên nhân nó có lợi cho sức khoẻ chỉ đơn giản là bạn đang ăn thực phẩm lành mạnh hơn trước đây.
Tóm tắt: Chế độ ăn loại A giống với chế độ ăn chay, nhưng loại O là chế độ ăn giàu protein giống với chế độ ăn kiêng paleo. Hai loại còn lại nằm ở giữa khoảng đó.
Lectin là mối liên kết trù định giữa chế độ ăn và nhóm máu
Một trong những lý thuyết trung tâm của chế độ ăn theo nhóm máu có liên quan đến các protein gọi là lectin.
Lectin là một họ các protein đa dạng có thể liên kết các phân tử đường.
Những chất này được coi là chất kháng dinh dưỡng và có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến nội mạc ruột (1).
Theo lý thuyết của chế độ ăn theo nhóm máu, có rất nhiều lectin trong chế độ ăn đặc biệt nhắm vào các loại máu ABO khác nhau.
Người ta cho rằng ăn sai loại lectin có thể dẫn đến sự dính kết (kết thành nhóm với nhau) ở các tế bào hồng cầu.
Thực tế là có một số bằng chứng cho thấy một phần nhỏ các lectin trong các cây họ đậu sống, chưa được nấu chín có thể có hoạt động dính kết riêng với một nhóm máu nhất định.
Ví dụ, đậu lima sống có thể tương tác với các tế bào hồng cầu ở những người có nhóm máu A (2).
Tuy nhiên, nhìn chung có vẻ như phần lớn các lectin kết dính phản ứng với tất cả các loại máu ABO (3).
Nói cách khác, các lectin trong chế độ ăn KHÔNG dành riêng cho nhóm máu nào, ngoại trừ một vài loại cây họ đậu sống.
Điều này thậm chí còn không có bất kỳ sự liên quan thực tế nào, bởi vì hầu hết các cây đậu đều được ngâm và/hoặc nấu chín trước khi tiêu thụ, làm phá hủy các lectin có hại (4, 5).
Tóm tắt: Một số thực phẩm chứa các lectin có thể gây kết dính các tế bào hồng cầu. Hầu hết các lectin không dành riêng cho loại máu cụ thể nào.
Có bằng chứng khoa học nào về chế độ ăn theo nhóm máu không?
Nghiên cứu về các nhóm máu ABO đã tăng nhanh chóng trong vài năm và vài thập kỷ qua.
Hiện nay có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy những người thuộc nhóm máu nhất định có thể có nguy cơ mắc một số bệnh cao hoặc thấp hơn (6).
Ví dụ, loại O có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn, nhưng có nguy cơ cao bị loét dạ dày (7, 8).
Tuy nhiên, không có nghiên cứu cho thấy điều này có liên quan đến chế độ ăn.
Trong một nghiên cứu quan sát lớn ở 1,455 người trẻ ăn theo chế độ loại A (nhiều trái cây và rau quả) có liên quan đến các dấu hiệu sức khỏe tốt hơn. Nhưng hiệu quả này đã được thấy ở tất cả mọi người theo chế độ ăn loại A, không chỉ những người có nhóm máu A (9).
Trong một nghiên cứu đánh giá năm 2013, nơi các nhà nghiên cứu kiểm tra dữ liệu từ hơn một nghìn nghiên cứu, họ không tìm thấy một nghiên cứu nào được thiết lập tốt để xem xét các ảnh hưởng sức khỏe của chế độ ăn uống theo nhóm máu (10).
Họ đưa ra kết luận rằng: “Hiện chưa có bằng chứng nào chứng minh được lợi ích sức khỏe của chế độ ăn theo nhóm máu.”
Trong số 4 nghiên cứu xác định phần nào có liên quan đến chế độ ăn ABO, tất cả đều được thiết lập kém (11, 12, 13).
Một trong những nghiên cứu cho thấy mối quan hệ giữa các nhóm máu và chứng dị ứng thực phẩm thực sự mâu thuẫn với các khuyến cáo về khẩu phần ăn theo nhóm máu (13).
Tóm tắt: Không có nghiên cứu nào được thiết lập tốt để xác nhận hay bác bỏ những lợi ích của việc ăn theo nhóm máu.
Thông điệp chính
Tôi không nghi ngờ rằng nhiều người thu được kết quả tích cực bằng cách theo chế độ ăn này. Tuy nhiên, điều này KHÔNG có nghĩa là kiểu gì cũng liên quan đến nhóm máu của họ.
Chế độ ăn uống khác nhau hoạt động ở những người khác nhau. Một số người thích ăn nhiều thực vật và ít thịt (như chế độ ăn loại A), trong khi một số khác thì ăn nhiều thực phẩm động vật có hàm lượng protein cao (như chế độ ăn loại O).
Nếu bạn có kết quả tuyệt vời khi ăn theo nhóm máu, thì có lẽ bạn chỉ đơn giản là đã tìm ra một chế độ ăn uống phù hợp với quá trình trao đổi chất của mình mà thôi. Nó có thể không liên quan gì đến nhóm máu của bạn.
Ngoài ra, chế độ ăn này loại bỏ phần lớn thực phẩm chế biến không lành mạnh từ chế độ ăn uống của con người.
Có lẽ đó là lý do lớn nhất duy nhất mà nó hoạt động mà không liên quan đến các nhóm máu khác nhau.
Tuy nhiên, nếu bạn đã có chế độ ăn theo nhóm máu và nó hiệu quả, thì bằng mọi cách hãy tiếp tục làm việc đó và đừng để bài viết này làm bạn thất vọng.
Nếu chế độ ăn uống hiện tại của bạn không bị phá hỏng, đừng điều chỉnh nó.
Tuy nhiên, theo quan điểm khoa học, số lượng bằng chứng ủng hộ chế độ ăn theo nhóm máu có phần không được ấn tượng cho lắm.