Có rất nhiều nhầm lẫn về loại thực phẩm nào tốt cho sức khỏe, loại nào không.
Dưới đây là danh sách 20 loại đồ ăn nhìn chung là không có lợi cho sức khỏe.
Nếu như muốn giảm cân và không mắc các bệnh mãn tính thì không nên ăn quá nhiều những loại thực phẩm này.
Trong nhiều trường hợp thì sự lựa chọn tốt nhất là tránh không ăn chúng hoàn toàn.
Trong bài viết dưới đây, các loại thực phẩm lành mạnh thay thế sẽ được nhắc đến bất cứ khi nào có thể.
1. Đồ uống có đường
Đường phụ gia là thành phần tồi tệ nhất trong chế độ ăn hiện đại.
Tuy nhiên, một số loại đường tệ hơn các loại khác. Trong đó, đồ uống có đường là loại tệ nhất.
Khi bạn uống đồ uống có đường, não bộ sẽ không “ghi nhận” chúng như một loại thức ăn.
Vì lí do này, chúng ta sẽ không tự động bù trừ bằng cách ăn ít đi các loại thực phẩm khác, và cuối cùng là tăng đáng kể lượng calo nạp vào cơ thể (1, 2, 3).
Tiêu thụ đường với lượng lớn có thể gây kháng insulin trong cơ thể và nó có liên quan chặt chẽ tới bệnh gan nhiễm mỡ không phải do rượu. Nó cũng liên quan tới nhiều căn bệnh nghiêm trọng khác, như tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim (4, 5, 6).
Đồ uống có đường cũng là hình thức gây béo phì nhất của chế độ ăn hiện đại, và uống nhiều có thể làm tăng mỡ và nguy cơ béo phì (7, 8, 9).
Lựa chọn thay thế: uống nước lọc, nước soda, cà phê hoặc trà. Thêm một vài lát chanh vào nước lọc hoặc nước soda sẽ làm cho ly nước bớt phần nhạt nhẽo.
2. Các loại Pizza
Pizza là một trong những món ăn vặt phổ biến nhất trên thế giới.
Điều này không ngạc nhiên cho lắm vì pizza có hương vị ngon lành và cực kỳ tiện để ăn nhanh.
Vấn đề ở đây là hầu hết các loại bánh pizza làm sẵn đều được chế biến từ các nguyên liệu không lành mạnh.
Bột bánh làm pizza được làm từ bột mì tinh chế cao, các loại thịt sử dụng cũng đều đã được chế biến. Pizza cũng chứa hàm lượng calo cực kì cao.
Lựa chọn thay thế: Bạn có thể lựa chọn các địa điểm bán pizza dùng nguyên liệu lành mạnh hơn. Tự làm pizza ở nhà cũng là một sự lựa chọn không tồi, vì bạn có thể chọn toàn những thành phần tốt cho sức khỏe.
3. Bánh mì trắng
Bánh mì thường được làm từ lúa mì chứa gluten protein.
Vì lí do này, hầu hết các loại bánh mì đều là sự lựa chọn không tốt cho những người mắc bệnh celiac hoặc chứng mẫn cảm với gluten.
Tuy nhiên hầu hết các loại bánh mì trên thị trường đều không lành mạnh cho sức khỏe, ngay cả cho những người có khả năng hấp thụ gluten.
Đó là bởi vì đa số bánh mì đều được làm từ bột mì tinh chế, có ít chất dinh dưỡng cần thiết (calo rỗng), và khiến lượng đường trong máu tăng đột ngột (10).
Lựa chọn thay thế: Với những người hấp thụ được gluten, bánh mì ezekiel là sự lựa chọn tuyệt vời. Bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt cũng tốt hơn (ít ra là đỡ tệ hơn) bánh mì trắng.
Nếu cơ thể có vấn đề với gluten hoặc carb, thì đây là 15 công thức làm bánh mì không chứa gluten và hàm lượng carb thấp dành cho bạn.
4. Đa số nước trái cây
Các loại nước trái cây thường được cho rằng rất tốt cho sức khỏe, nhưng thực ra đây là một sự nhầm lẫn.
Rất nhiều loại nước trái cây thực ra lại chẳng hơn gì nước đường vị hoa quả.
Đúng là nước trái cây có chứa một số chất chống oxi hóa và vitamin C, nhưng phải xem xét điều này trong tương quan với một lượng lớn đường ở dạng lỏng.
Trên thực tế, nước ép hoa quả chứa nhiều đường như là một loại đồ uống đóng hộp như Coke hay Pepsi, và đôi khi còn nhiều hơn (11).
Lựa chọn thay thế: Có một số loại nước ép đã được chứng minh là có lợi về mặt sức khỏe mặc dù có chứa đường như nước ép lựu hay quả việt quất.
Tuy nhiên, chúng nên được gọi là đồ uống bổ sung chứ không phải thức uống bạn uống hằng ngày khi khát. Thay vì thế bạn hãy uống nhiều nước lọc.
5. Dầu thực vật công nghiệp
Trong vòng 100 năm qua, con người tiêu thụ ngày càng nhiều chất béo.
Tuy nhiên, điều này được lý giải bởi sự gia tăng mạnh mẽ việc tiêu thụ dầu thực vật đã qua tinh chế, như dầu đậu nành, dầu ngô, dầu hạt bông và dầu canola.
Những loại dầu này rất giàu axit béo omega-6 mà con người chưa bao giờ tiêu thụ với lượng lớn trước kia.
Có rất nhiều lo ngại nghiêm túc đến những loại dầu này. Chúng rất nhạy với quá trình oxy hóa và gây mất cân bằng oxy hóa trong cơ thể. Chúng cũng từng được cho là liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư (12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19).
Lựa chọn thay thế: Sử dụng các chất béo có lợi khác như dầu dừa, bơ, dầu ô liu nguyên chất hay dầu bơ.
6. Bơ thực vật
Bơ thực vật từng được coi là loại bơ thực phẩm lành mạnh.
May mắn thay, hầu hết mọi người bây giờ đều nhận ra rằng điều này khác xa so với thực tế.
Bơ thực vật là một loại thực phẩm được chế biến để nhìn giống và có hương bị như bơ.
Nó chứa nhiều thành phần nhân tạo và thường được làm từ các loại dầu thực vật công nghiệp đã được hydro hóa để làm cho chúng trông đặc hơn. Điều này làm tăng đáng kể lượng chất béo trong đó.
Hãy nhớ rằng các nhà sản xuất được phép dán nhãn trên các sản phẩm của mình là “không chứa chất béo chuyển hóa” miễn là chúng chứa ít hơn 0.5 gram chất béo trên mỗi sản phẩm, tuy nhiên đây vẫn là một lượng chất béo đáng kể.
Lựa chọn thay thế: Dùng bơ thật, tốt nhất là được làm từ sữa của bò ăn cỏ.
7. Các loại bánh quy và bánh ngọt
Hầu hết các loại bánh quy, bánh ngọt, bánh làm từ bột đều rất không có lợi cho sức khỏe.
Chúng thường được làm từ đường tinh luyện, bột mì tinh chế và chất béo phụ gia, thường là những loại chất béo không lành mạnh như mỡ shortening (chứa nhiều chất béo chuyển hóa).
Những món ăn ngon lành này thực sự là những thứ tệ nhất mà bạn có thể nạp vào cơ thể. Chúng hầu như không có các chất dinh dưỡng thiết yếu, nhưng chứa hàng tấn calo và những nguyên liệu có hại cho cơ thể.
8. Khoai tây chiên các loại
Thường các loại khoai tây trắng rất lành mạnh.
Tuy nhiên, điều này KHÔNG đồng nghĩa là các sản phẩm làm từ chúng cũng tốt, chẳng hạn như khoai tây chiên các loại.
Những loại đồ ăn này chứa hàm lượng calo rất cao, và chúng ta thường dễ ăn nhiều. Một số nghiên cứu chỉ ra sự liên quan giữa việc ăn nhiều khoai tây chiên với việc tăng cân (20, 21).
Khoai tây chiên cũng chứa lượng lớn acrylamide, một chất có thể gây ung thư được hình thành trong quá trình chiên nướng khoai tây (22, 23).
Lựa chọn thay thế: Ăn khoai tây luộc là tốt nhất cho sức khỏe chứ không phải chiên khoai. Nếu muốn nhấm nháp thứ gì đó giòn giòn, bạn hãy thử cà rốt mini hoặc quả hạch thay vì ăn khoai tây chiên.
9. Thực phẩm không chứa gluten
Việc tránh không sử dụng thực phẩm chứa gluten đang là vấn đề nổi cộm hiện nay.
Thông qua một nghiên cứu vào năm 2013, có khoảng 1/3 người Mỹ đang tích cực tránh sử dụng thực phẩm chứa gluten (24).
Vấn đề của nhiều chế độ ăn uống không có gluten đó là người ta thay thế thực phẩm chứa gluten bằng các thực phẩm đã qua chế biến không có gluten.
Những loại thực phẩm thay thế không chứa gluten này thường có hàm lượng đường cao, các loại dầu độc hại, ngũ cốc tinh chế như tinh bột ngô hoặc bột mì đã qua tinh chế. Những loại bột đã qua tinh luyện này thường gây tăng đột ngột lượng đường trong máu, và có rất ít các chất dinh dưỡng thiết yếu.
Lựa chọn thay thế: Chọn các loại thực phẩm tự nhiên không chứa gluten, như các loại thực vật chưa qua chế biến và thực phẩm động vật. Đồ ăn vặt không chứa gluten thì vẫn chỉ là đồ ăn vặt mà thôi.
10. Mật hoa thùa (agave)
Mật hoa thùa là một chất làm ngọt thường được cho là lành mạnh cho sức khỏe.
Tuy nhiên, nó không thực sự tốt như mọi người vẫn nghĩ. Nó là một chất làm ngọt đã được tinh chế và chứa cực kì nhiều fructose.
Hàm lượng cao fructose từ các chất làm ngọt phụ gia (không phải là từ trái cây) có thể là ác mộng đối với sức khỏe con người (25).
Sự thật là mật hoa thùa có hàm lượng fructose còn cao hơn các loại đường khác.
Trong khi đường kính chứa 50% fructose, xi rô ngô có hàm lượng fructose cao khoảng 55% thì mật hoa thùa lên tới 85% fructose (26).
Lựa chọn thay thế: Cỏ ngọt stevia và erythritol đều lành mạnh, tự nhiên và không chứa calo. Có một danh sách một vài chất làm ngọt tự nhiên trong bài viết này mà bạn có thể tham khảo.
11. Sữa chua ít béo
Sữa chua là loại thức ăn cực kì tốt cho sức khỏe.
Nhưng không may, tất cả các loại sữa chua đang được bày bán ngoài cửa hàng đều có chất lượng cực kỳ tệ.
Chúng thường có hàm lượng chất béo thấp, nhưng lại chứa nhiều đường để bù đắp sự thiết hụt về hương vị mà chất béo mang lại.
Nói một cách đơn giản, sữa chua đã bị loại bỏ các loại chất béo tự nhiên và lành mạnh trong các sản phẩm từ sữa. Và chúng được thay thế bằng những chất tệ hơn rất nhiều.
Thêm vào đó là nhiều loại sữa chua không chứa probiotic như mọi người thường nghĩ. Chúng đã bị loại bỏ sau quá trình lên men khiến cho toàn bộ vi khuẩn đều bị giết chết.
Lựa chọn thay thế: Chọn các loại sữa chua thường, sữa chua nguyên béo chứa các loại vi khuẩn sống và đang hoạt động (probiotic). Nếu có thể, hãy chọn những loại sữa chua được làm từ sữa của những con bò ăn cỏ.
12. Thức ăn vặt chứa ít carb
Chế độ ăn low-carb rất phổ biến hiện nay, và nó đã được áp dụng trong nhiều thập kỉ.
Có một vài loại thực phẩm mà bạn có thể ăn với chế độ low-carb, hầu hết chúng đều có lợi cho sức khỏe.
Tuy nhiên, thực sự không phải hầu hết các loại thực phẩm low-carb đóng gói sẵn như kẹo và bữa ăn low-carb có thể thay thế được bữa ăn của bạn.
Đây thường là những thực phẩm được chế biến qua nhiều công đoạn, chứa rất ít chất dinh dưỡng. Chúng đơn thuần chỉ là một mớ các thành phần nhân tạo được trộn với nhau và sau đó được bán ra mà thôi.
Lựa chọn thay thế: Nếu bạn đang ăn chế độ low-carb, hãy ăn các thực phẩm tự nhiên có hàm lượng carb thấp. Thực phẩm low-carb làm sẵn cũng vẫn chỉ là thực phẩm rác mà thôi.
13. Kem
Kem là một trong những món ngon lành nhất trên thế giới. Không may chúng là một trong số những thức ăn kém lành mạnh nhất. Hầu hết các loại kem thương phẩm đều chứa toàn đường.
Kem chứa nhiều calo và bạn rất dễ ăn quá nhiều. Nếu như bạn ăn nó để tráng miệng thì còn tệ hơn bởi vì khi đó bạn đang nạp thêm calo vào cơ thể.
Lựa chọn thay thế: Nếu có thể bạn nên tự làm kem và sử dụng các nguyên liệu lành mạnh và chứa ít đường hơn (hoặc không đường).
14. Bánh kẹo
Bánh kẹo cực kỳ có hại cho sức khỏe.
Chúng chứa nhiều đường, bột mì tinh chế và chất béo đã chế biến. Chúng cũng chứa rất ít chất dinh dưỡng thiết yếu.
Các loại thức ăn chế biến sẵn như bánh kẹo thường được thiết kế trông cực kỳ ngon mắt (để bạn có thể ăn nhiều hơn), đồng thời chúng còn cực kỳ dễ bóc để ăn nhanh hơn.
Bánh kẹo có hương vị rất ngon và làm cho người thỏa mãn trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng bạn sẽ nhanh bị đói lại bởi vì loại thức ăn vặt chứa nhiều đường này được chuyển hóa rất nhanh.
Lựa chọn thay thế: Bạn có thể ăn một miếng trái cây hoặc sô cô la đen nguyên chất.
15. Thịt qua chế biến
Mặc dù các loại thịt chưa qua chế biến có thể giàu dinh dưỡng nhưng điều này không hẳn là đúng đối với các loại thịt qua chế biến.
Các nghiên cứu cho thấy rằng những người ăn thịt đã qua chế biến có nguy cơ mắc nhiều bệnh nghiêm trọng, bao gồm bệnh ung thư đại tràng, tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch (27, 28).
Hầu hết các nghiên cứu này đều dựa trên việc quan sát, vì thế mà chúng cũng không thể chứng minh rằng thịt qua chế biến có thể gây ra bệnh.
Tuy nhiên, mối liên kết bằng thống kê cứu khá là rõ ràng và nhất quán, vì thế tôi thực sự tin là ở đây có vấn đề.
Lựa chọn thay thế: Nếu bạn muốn ăn thịt xông khói, xúc xích, pepperoni và các loại thịt đã qua chế biến khác, hãy cố gắng chọn lựa không ngoan và mua chúng từ người bán hàng tại địa phương mà không sử dụng nhiều thành phần không lành mạnh. Chất lượng nói lên tất cả.
16. Pho mát đã qua chế biến
Pho mát có lợi cho sức khỏe.
Nó chứa nhiều chất dinh dưỡng, và một lát pho mát chứa thành phần dinh dưỡng tương đương một cốc sữa.
Tuy nhiên các sản phẩm pho mát đã qua chế biến lại không giống như pho mát thường. Chúng chủ yếu được làm bằng các thành phần phụ gia trộn lẫn và được làm sao cho trông có vẻ ngoài và kết cấu giống với pho mát.
Pho mát rất tốt cho sức khỏe, nhưng pho mát đã qua chế biến thì không. Bạn nên kiểm tra kỹ nhãn hiệu, và chắc chắn rằng pho mát bạn đăng ăn thực sự đúng là pho mát thật.
Lựa chọn thay thế: Bạn hãy ăn các loại pho mát nguyên chất.
17. Hầu hết các loại thức ăn nhanh
Nói chung, cụm từ “thức ăn nhanh” thường chỉ dùng để nói về thực phẩm rác.
Phần lớn các loại thức ăn nhanh đều là thực phẩm rác sản xuất hàng loạt, và chứa rất ít giá trị dinh dưỡng.
Những loại này có giá thành rẻ, tuy nhiên bạn nên nhớ rằng thức ăn nhanh khiến bạn chi tiền nhiều gấp đôi.
Với mỗi xu bạn nghĩ là bạn tiết kiệm được, rất có thể bạn sẽ phải tốn nhiều lần hơn số tiền đó trong tương lai. Sức khỏe ốm yếu thì rất tốn tiền.
Lựa chọn thay thế: May mắn là một số loại thức ăn nhanh lành mạnh đã bắt đầu xuất hiện. Chuỗi thương hiệu Chipotle là một ví dụ tuyệt vời.
18. Các loại cà phê có hàm lượng calo cao
Cà phê đã được biến thể ra rất nhiều loại đồ uống trên thị trường.
Nó thực ra có lợi cho sức khỏe và chứa nhiều chất chống oxy hóa.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người uống cà phê có nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như tiểu đường tuýp 2 và bệnh Parkinson thấp hơn (29, 30).
Thật không may là những thứ thỉnh thoảng được thêm vào cà phê lại biến loại đồ uống tuyệt vời này thành loại nước cống có hại cho sức khỏe.
Nếu “cà phê” của bạn đầy ắp kem và đường nhân tạo, thì nó KHÔNG tốt cho bạn rồi.
Nó chứa nhiều nước, calo rỗng và không tốt y như các loại đồ uống có đường khác.
Lựa chọn thay thế: Uống cà phê thường, cà phê đen là tốt nhất. Tuy nhiên bạn có thể thêm một lượng nhỏ kem nhiều béo hoặc sữa nguyên kem cũng chấp nhận được.
19. Bất cứ thứ gì có nhiều đường, ngũ cốc và dầu thực vật tinh chế
Một trong những điều quan trọng nhất để bạn có thể làm để ăn uống lành mạnh hơn là đọc nhãn hiệu.
Điều quan trọng là cần tránh (hoặc giảm thiểu tối đa) các loại đồ ăn có chứa:
- Đường phụ gia (và xi rô ngô hàm lượng fructose cao).
- Ngũ cốc tinh chế như bột mì trắng.
- Dầu thực vật công nghiệp.
- Chất béo chuyển hóa nhân tạo.
Đây là một vài thành phần không lành mạnh nhất (và phổ biến nhất) trong chế độ ăn hiện đại.
Tầm quan trọng của việc đọc nhãn không phải là phóng đại, và điều này cần được áp dụng với tất cả các loại thực phẩm, ngay cả loại được gọi là thực phẩm lành mạnh.
20. Các loại thực phẩm qua nhiều công đoạn chế biến
Hiện tại, cách đơn giản nhất để có thể ăn uống lành mạnh và giảm cân là tránh thực phẩm đã qua chế biến càng nhiều càng tốt.
Nói đơn giản thì nếu nó trông như được sản xuất trong nhà máy, thì hẳn là nó không tốt cho bạn rồi.
Một nguyên tắc cần phải ghi nhớ đó là thực phẩm tự nhiên không cần có danh sách nguyên liệu. Bời vì bản thân nó đã LÀ nguyên liệu rồi.