Sự Thật Bất Ngờ Về Lượng Vitamin D Được Coi Là Quá Nhiều

Tình trạng nhiễm độc vitamin D rất hiếm, nhưng nó sẽ xảy ra khi dùng vitamin D liều cực lớn.

Do vitamin D dư thừa có thể tích tụ trong cơ thể nên độc tố sẽ phát tán theo thời gian.

Hầu hết các trường hợp dùng vitamin D quá liều đều là do dùng sản phẩm bổ sung với lượng lớn.

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc dinh dưỡng từ thực phẩm gần như không thể gây ra tình trạng thừa vitamin D.

Bài báo này sẽ đề cập chi tiết về nhiễm độc vitamin D và hàm lượng bao nhiêu thì được coi là quá nhiều.

Nhiễm độc vitamin D xảy ra như thế nào?

Nhiễm độc itamin D xảy ra khi hàm lượng vitamin D trong cơ thể quá cao đến mức gây hại.

Tình trạng này còn được gọi là hypervitaminosis D.

Vitamin D là vitamin tan trong chất béo. Khác với các vitamin tan trong nước, cơ thể rất khó khăn mới có thể loại bỏ các vitamin tan trong chất béo.

Chính vì vậy, lượng dư thừa có thể tích tụ bên trong cơ thể.

Cơ chế chính xác gây ra nhiễm độc vitamin D rất phức tạp và cho đến nay chúng ta vẫn chưa thực sự hiểu rõ về nó.

Tuy nhiên, ta đã biết được cách thức hoạt động của vitamin D cũng tương tự như hoóc-môn steroid.

Vitamin D di chuyển trong các tế bào, truyền tín hiệu cho các tế bào để kích hoạt hoặc hủy gen.

Thông thường, hầu hết vitamin D trong cơ thể được lưu trữ, liên kết với các thụ thể vitamin D hoặc các protein vận chuyển. Có rất ít vitamin D hoạt động “tự do” (1, 2).

Tuy nhiên, việc hấp thụ quá nhiều vitamin D sẽ xảy ra trường hợp không có đủ chỗ cho vitamin D trên các thụ thể và protein vận chuyển.

Điều này có thể dẫn đến tăng lượng vitamin D “tự do” trong cơ thể. Các vitamin D “tự do” này di chuyển trong các tế bào làm quá trình truyền tín hiệu bị quá tải.

Một trong những quá trình truyền tín hiệu chủ yếu sẽ hỗ trợ gia tăng hấp thu canxi từ hệ tiêu hóa (3).

Do đó, triệu chứng chính của nhiễm độc vitamin D là tăng canxi huyết – nghĩa là lượng canxi trong máu tăng cao (4, 5).

Hàm lượng canxi cao có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, và canxi cũng có thể kết dính vào các mô trong đó có thận, gây tổn thương cho các mô này.

Kết luận: Nhiễm độc vitamin D còn được gọi là hypervitaminosis D, xảy ra khi lượng vitamin D trong cơ thể cao đến mức gây hại, dẫn đến tăng canxi huyết và các triệu chứng khác.

Hàm lượng vitamin D trong máu: Tối ưu và quá mức

Vitamin D là một vitamin thiết yếu, và hầu hết các tế bào trong cơ thể đều có thụ thể của nó (6).

Chất này được tạo ra dưới da khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Các nguồn cung cấp vitamin D chủ yếu là dầu gan cá và cá béo.

Đối với những người không tiếp xúc đủ ánh sáng mặt trời, họ có thể phải dùng sản phẩm bổ sung vitamin D.

Vitamin D rất quan trọng đối với xương, chức năng miễn dịch cũng như bảo vệ chống ung thư (7, 8).

Dưới đây là các tiêu chuẩn về lượng vitamin D trong máu (9, 10, 11, 12, 13, 14):

• Vừa đủ: 20-30 ng/ml tương đương 50-75 nmol/Lít.
• Giới hạn an toàn trên: 60 ng/ml tương đương 150 nmol/L.
• Mức độ gây độc: Trên 150 ng/ml tương đương 375 nmol/L.

Uống 1000-4000 IU (25-100 microgam) vitamin D mỗi ngày là vừa đủ để đảm bảo nồng độ vitamin D trong máu đạt mức tối ưu ở hầu hết mọi người.

Kết luận: Hàm lượng vitamin D trong máu vào khoảng 20-30 ng/ml được coi là vừa đủ. Giới hạn an toàn cao nhất là khoảng 60 ng/ml, những người có triệu chứng nhiễm độc thường có nồng độ trên 150 ng/ml.

Hàm lượng vitamin D bao nhiêu là quá mức?

Vì chúng ta chưa nắm rõ được cơ chế của chứng nhiễm độc vitamin D nên rất khó để xác định được bao nhiêu vitamin D là an toàn hay độc hại (5).

Theo Viện Y học, 4000 IU (100 microgam) vitamin D mỗi ngày là mức an toàn cao nhất. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào chứng minh liều lượng lên đến 10.000 IU (250 microgam) gây nhiễm độc cho người khỏe mạnh (10, 15).

Nhiễm độc vitamin D xảy ra do bổ sung vitamin D quá mức, chứ không phải do chế độ ăn hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (16, 17).

Mặc dù nhiễm độc vitamin D là một tình trạng rất hiếm xảy ra, nhưng việc dùng sản phẩm bổ sung ngày một phổ biến như hiện nay có thể dẫn tới sự gia tăng các ca nhiễm độc.

Uống 40.000 đến 100.000 IU (1000-2500 microgam) vitamin D hàng ngày trong một đến nhiều tháng, đã được khẳng định là gây nhiễm độc ở người (14, 18, 19, 20, 21).

Đây là liều lượng cao gấp 10-25 lần giới hạn trên được khuyến nghị với liều dùng thường xuyên. Những người nhiễm độc vitamin D thường có nồng độ vitamin D trong máu trên 150 ng/ml (375 nmol/L).

Có một số trường hợp xảy ra do lỗi từ nhà sản xuất, khi sản phẩm bổ sung có hàm lượng vitamin D cao hơn 100-4000 lần lượng được in trên bao bì (18, 19, 22).

Nồng độ vitamin D trong máu ở những trường hợp nhiễm độc này dao động từ 257-620 ng/ml tương đương 644-1549 nmol/L.

Nhiễm độc vitamin D có thể chữa khỏi, tuy nhiên các tình trạng nặng sẽ dẫn đến suy thận và vôi hóa động mạch (23, 24).

Kết luận: Giới hạn an toàn trên của vitamin D là 4000 IU/ngày. Liều lượng trong khoảng 40.000-100.000 IU/ngày (gấp 10-25 lần giới hạn trên được khuyến nghị) có thể gây ra nhiễm độc ở người.

Triệu chứng và cách điều trị nhiễm độc vitamin D

Hậu quả của chứng nhiễm độc vitamin D chủ yếu là tăng canxi huyết (25).

Các triệu chứng ban đầu của tăng canxi huyết gồm có buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón và suy nhược (26).

Thường xuyên khát nước (sự thay đổi trong cảm giác), huyết áp cao, vôi hóa trong ống thận, suy thận hoặc mất thính giác cũng có thể là triệu chứng của tăng canxi huyết (4, 27).

Phải mất hàng tháng để điều trị tăng canxi huyết do thường xuyên uống vitamin D bổ sung liều cao. Nguyên nhân là vì vitamin D tích tụ ở chất béo trong cơ thể được giải phóng vào máu rất chậm (4).

Phương pháp điều trị nhiễm độc vitamin D bao gồm tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và loại bỏ toàn bộ vitamin D trong chế độ ăn và sản phẩm bổ sung.

Bác sĩ cũng có thể điều chỉnh lượng canxi bằng cách tăng lượng muối và chất lỏng, phương pháp truyền nước muối thường được áp dụng.

Kết luận: Hậu quả chính của nhiễm độc vitamin D là tăng canxi huyết với các triệu chứng buồn nôn, nôn mửa, suy nhược và suy thận. Căn bệnh này được điều trị bằng cách ngừng nạp vitamin D vào cơ thể và không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Dùng liều lượng lớn có thể gây hại, ngay cả khi không có triệu chứng nhiễm độc

Liều lượng vitamin D cao có thể gây hại, nhưng bạn sẽ không cảm nhận được các triệu chứng nhiễm độc ngay lập tức.

Có vẻ như phải mất vài tháng thậm chí vài năm các triệu chứng nhiễm độc vitamin D mới xuất hiện.

Đây là một trong những lý do tại sao nhiễm độc vitamin D rất khó phát hiện.

Đã có những trường hợp uống liều lượng vitamin D rất lớn trong nhiều tháng nhưng không hề có bất cứ triệu chứng nào, tuy nhiên xét nghiệm máu lại cho thấy tình trạng tăng canxi huyết và các triệu chứng suy thận nặng (28).

Tác hại của vitamin D rất phức tạp. Liều lượng vitamin D cao có thể gây ra chứng tăng canxi huyết mà không có triệu chứng nhiễm độc nào. Nhưng cũng có trường hợp ngược lại, xuất hiện triệu chứng nhiễm độc nhưng không mắc chứng tăng canxi huyết (29).

Để an toàn, bạn không nên dùng vượt quá giới hạn trên 4.000 IU (100 mcg) mà không tham khảo ý kiến ​​bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Kết luận: Nhiễm độc vitamin D thường phát triển trong thời gian dài với các hậu quả rất phức tạp. Liều dùng lớn có thể gây ảnh hưởng nặng nề, mặc dù không có triệu chứng đáng chú ý.

Liệu uống các vitamin tan trong chất béo có thay đổi khả năng dung nạp vitamin D?

Người ta đã đưa ra giả thuyết rằng hai loại vitamin tan trong chất béo là vitamin K và vitamin A có thể đóng vai trò quan trọng điều trị nhiễm độc vitamin D.

Vitamin K giúp điều khiển canxi trong cơ thể, và lượng vitamin D cao có thể làm cạn kiệt lượng vitamin K tích trữ trong cơ thể (29, 30).

Với một lượng cao hơn, vitamin A có thể ngăn ngừa điều này bằng cách giữ lại lượng vitamin K tích trữ.

Magie cũng là một chất dinh dưỡng quan trọng. Đây là một trong những chất cần thiết để cải thiện xương (31, 32).

Uống vitamin A, vitamin K và magie cùng vitamin D có thể cải thiện chức năng xương và giảm nguy cơ  vôi hóa ở các mô (33, 34, 35).

Hãy nhớ rằng đây chỉ là những giả thuyết, tuy  nhiên bạn vẫn nên cung cấp đầy đủ các chất trên nếu muốn dùng sản phẩm bổ sung chứa vitamin D.

Kết luận: Bổ sung đầy đủ vitamin A, vitamin K và magie là điều rất quan nếu bạn đang uống bổ sung vitamin D. Những chất này có thể làm giảm các nguy cơ từ việc nạp quá nhiều vitamn D vào cơ thể.

Những điều cần ghi nhớ

Có rất nhiều ý kiến xung quanh việc bổ sung vitamin D liều cao. Do đó, rất khó để đánh giá liều lượng nào là an toàn và không an toàn.

Nhiễm độc vitamin D có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, nhưng những triệu chứngcó thể phảimất vài tháng, thậm chí vài năm sau khi bắt đầu dùng liều cao mới xuất hiện.

Nói chung, bạn không nên dùng quá giới hạn an toàn trên là 4000 IU (100 microgram) mỗi ngày.

Liều lượng lớn hơn không đem lại bất cứ lợi ích sức khoẻ nào, bạn cũng không cần thiết phải dùng nhiều.

Vitamin D liều cao đôi khi được dùng để điều trị chứng thiếu hụt, nhưng bạn phải hỏi ý kiến ​​bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi dùng liều cao.

Giống như nhiều chất dinh dưỡng khác, không phải lúc nào dùng quá nhiều cũng tốt.