Ngộ độc nước khi uống quá nhiều nước

Tất cả tế bào và cơ quan trong cơ thể con người đều cần nước để hoạt động một cách bình thường.

Do đó, chúng ta cần liên tục bổ sung nước bị mất khỏi cơ thể qua đường mồ hôi, nước tiểu và hơi thở.

Không uống đủ nước có thể khiến cơ thể gặp phải những triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt hay chuột rút.

Ngược lại, uống quá nhiều nước cũng có thể gây ra một triệu chứng nghiêm trọng được gọi là ngộ độc nước.

Ngộ Độc Nước là gì?

Ngộ độc nước, hay còn gọi là nhiễm độc nước, là sự gián đoạn chức năng của não do uống quá nhiều nước (1).

Uống quá nhiều nước còn làm tăng lượng nước trong máu.

Nước có thể làm loãng chất điện giải trong máu, đặc biệt là natri. Khi nồng độ natri giảm xuống dưới mức 135 mmol/L sẽ xảy ra chứng hyponatremia (hạ natri huyết).

Natri giúp cân bằng dịch bên trong và bên ngoài tế bào.

Khi nồng độ natri giảm do lượng nước tiêu thụ quá mức, dịch tế bào chuyển từ bên ngoài vào bên trong tế bào khiến chúng sưng lên (2).

Nếu điều này xảy ra với tế bào não, nó có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Kết luận: Ngộ độc nước là hậu quả của việc uống nước quá nhiều. Lượng nước dư thừa gây loãng lượng natri trong máu, làm cho chất dịch di chuyển vào bên trong tế bào khiến chúng sưng lên.

Uống nước quá nhiều có thể gây nguy hiểm

Ngộ độc nước là kết quả do sưng tấy tế bào.

Tế bào não bị sưng làm tăng áp lực bên trong sọ não. Áp lực này gây ra các triệu chứng đầu tiên của ngộ độc nước, bao gồm:

• Đau đầu.
• Buồn nôn.
• Nôn mửa.

Một số trường hợp nặng có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn, như:

• Tăng huyết áp.
• Chóng mặt.
• Song thị.
• Buồn ngủ.
• Khó thở.
• Nhược cơ và chuột rút.
• Không có khả năng nhận biết thông tin giác quan.

Sự dư thừa dịch trong não được gọi là chứng phù não, có thể ảnh hưởng đến thân não và gây rối loạn chức năng hệ thần kinh trung ương.

Trong trường hợp nặng, ngộ độc nước có thể gây co giật, tổn thương não, hôn mê và thậm chí tử vong (1).

Kết luận: Uống quá nhiều nước làm tăng áp lực bên trong sọ não. Gây ra nhiều triệu chứng khác nhau và thậm chí gây tử vong trong trường hợp nặng.

Ngộ độc nước gây tử vong

Mặc dù tai nạn do ngộ độc nước thường rất khó xảy ra, tuy nhiên vẫn có trường hợp tử vong bởi nguyên nhân này.

Nhiều trường hợp ngộ độc nước của ở quân nhân đã được báo cáo (3, 4).

Một báo cáo về 17 quân nhân bị ngộ độc nước được phát hiện trong trình trạng thiếu natri trong máu. Nồng độ natri trong máu của họ dao động từ 115 đến 130 mmol/L, trong khi phạm vi bình thường là 135-145 mmol/L (4).

Một báo cáo khác về trường hợp ba người lính tử vong trong tình trạng hạ natri huyết và phù não. Những trường hợp này đều là kết quả của việc uống 10-20 lít nước chỉ trong vài giờ (5).

Các triệu chứng của hạ natri huyết có thể bị hiểu sai như triệu chứng mất nước. Một người lính do bị chẩn đoán sai triệu chứng mất nước và sốc nhiệt đã chết vì ngộ độc nước do uống nước quá nhiều (3).

Tình trạng ngộ độc nước cũng xảy ra trong các môn thể thao, đặc biệt là các môn đòi hỏi sức chịu đựng. Việc thừa nước rất phổ biến trong các hoạt động này như là một phương pháp để tránh mất nước.

Do đó, tình trạng hạ natri huyết thường xuyên xảy ra trong các sự kiện thể thao lớn (6, 7).

Tại giải Marathon Boston năm 2002, 13% số người tham gia có triệu chứng hạ natri trong máu. Trong đó 0.06% trường hợp rất nặng, với nồng độ natri dưới 120 mmol/L (8).

Đáng tiếc là đã có một vài trường hợp dẫn đến tử vong do ngộ độc nước ở những sự kiện thể thao này.

Trường hợp xảy ra với một vận động viên sau khi chạy marathon. Việc kiểm tra cho thấy nồng độ natri của người này thấp hơn 130 mmol/L. Anh ta bị tràn dịch não (úng thủy) và thoát vị não, dẫn đến tử vong sau đó (9).

Uống quá nhiều nước cũng xảy ra với trường hợp các bệnh nhân tâm thần, đặc biệt là tâm thần phân liệt (10, 11, 12).

Một nghiên cứu về 27 bệnh nhân tâm thần phân liệt đã chết trẻ cho thấy 5 người trong số họ tử vong do tự gây ra ngộ độc nước (13).

Kết luận: Ngộ độc nước xảy ra phổ biến nhất ở quân nhân, vận động viên các môn thể thao cần sức chịu bền và bệnh nhân tâm thần phân liệt. Các trường hợp tử vong do hạ natri huyết thường được báo cáo ở nhóm người này.

Lượng nước bao nhiêu là quá nhiều?

Việc dư thừa và ngộ độc nước xảy ra khi bạn uống lượng nước nhiều hơn mức thận có thể thoát ra bằng đường nước tiểu.

Nhưng lượng nước không phải là yếu tố duy nhất. Khoảng thời gian uống nước cũng được tính.

Bạn sẽ có nguy cơ cao bị ngộ độc nước nếu uống quá nhiều nước trong một khoảng thời gian ngắn. Nguy cơ sẽ giảm xuống nếu bạn cũng uống cùng một lượng tương tự nhưng trong khoảng thời gian lâu hơn.

Các triệu chứng hạ natri huyết có thể xảy ra nếu bạn tiêu thụ 3-4 lít nước trong một khoảng thời gian ngắn (14).

Thận của bạn có thể thải khoảng 20-28 lít nước mỗi ngày, nhưng nó không thể thải hơn 0.8-1 lít nước mỗi giờ (14, 15).

Do đó, để tránh các triệu chứng hạ natri máu, bạn không nên uống nhiều hơn trung bình 0.8-1.0 lít nước mỗi giờ (14).

Đã có nhiều báo cáo về các trường hợp bị ngộ độc nước với nguyên nhân là do uống lượng nước quá nhiều trong khoảng thời gian ngắn.

Ví dụ, một báo cáo miêu tả các quân nhân có biểu hiện của triệu chứng ngộ độc nước sau khi uống 1.8 lít nước mỗi giờ (4).

Một báo cáo khác cho thấy các biểu hiện của hạ natri huyết khi lượng nước tiêu thụ khoảng 10-20 lít chỉ trong vài giờ (5).

Trường hợp ngộ độc nước và hạ natri huyết kéo dài cũng xảy ra với một nam tù nhân 22 tuổi khỏe mạnh sau khi anh này uống 6 lít nước chỉ trong vòng 3 giờ (1).

Cuối cùng là một bé gái 9 tuổi đã uống khoảng 3,6 lít nước trong 1-2 giờ có biểu hiện bị ngộ độc nước (14).

Kết luận: Thận có khả năng thải ra tới 28 lít chất lỏng mỗi ngày. Tuy nhiên, chúng không thể thải ra nhiều hơn 1 lít mỗi giờ. Vì vậy, uống nhiều nước hơn lượng đó không phải là một ý hay.

Lượng nước bao nhiêu là đủ?

Không có số liệu cụ thể nào cho việc bạn cần phải uống bao nhiêu nước mỗi ngày. Nó tùy thuộc vào mỗi cá nhân.

Để xác định lượng nước bạn cần, hãy xem xét trọng lượng cơ thể, mức độ hoạt động thể lực và khí hậu.

Viện Y học (IOM) đề xuất lượng nước uống cần thiết mỗi ngày cho nam giới là 3,7 lít, trong khi đó ở phụ nữ là 2,7 lít.

Tuy nhiên, những khuyến cáo này đã bao gồm lượng nước từ thức ăn và đồ uống (16).

Một số người vẫn áp dụng nguyên tắc 8 x 8, trong đó khuyên uống tám cốc nước trọng lượng 8 ounce mỗi ngày. Tuy nhiên, nguyên tắc này đa phần là tự sáng tạo và không dựa trên nghiên cứu (17, 18).

Nguyên tắc ‘ngón tay cái’ là hãy lắng nghe cơ thể và uống khi bạn cảm thấy khát. Làm vậy cũng đủ để luôn duy trì lượng nước tốt cho cơ thể.

Tuy nhiên, nguyên tắc này không áp dụng cho một vài trường hợp đặc biệt. Các vận động viên, người lớn tuổi và phụ nữ có thai sẽ cần uống nhiều nước hơn bình thường.

Đọc thêm về nước:

• Nên uống bao nhiêu nước mỗi ngày?
• Uống nhiều nước giúp bạn giảm cân như thế nào?
• Nước có ga (Soda) tốt hay xấu?