Axit Folic Và Folate Khác Nhau Như Thế Nào?

Folate và axit folic là các dạng khác nhau của vitamin B9.

Dù có sự khác biệt rõ ràng giữa hai loại này, nhưng tên chúng thường được dùng lẫn lộn.

Trên thực tế cũng có rất nhiều nhầm lẫn liên quan đến axit folic và folate, ngay cả đối với các chuyên gia.

Nhận thức được sự khác biệt của hai loại này là rất quan trọng, bởi vì chúng không có tác động giống nhau đối với sức khỏe của chúng ta.

Bài báo này sẽ gải thích sự khác biệt giữa axit folic và folate

Viatmin B9

Vitamin B9 là một chất dinh dưỡng thiết yếu dạng tự nhiên của folate.

Folate phục vụ cho nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Ví dụ như đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởngtế bào và sự hình thành DNA.

Hàm lượng folate thấp có liên quan tới sự gia tăng nguy cơ mắc phải một số căn bệnh nguy hiểm.

Bao gồm những căn bệnh:

• Tăng homocysteine: hàm lượng cao homocysteine có liên quan đến việc tăng nguy cơ mức bệnh tim và đột quỵ (1, 2).
• Các chứng dị tật bẩm sinh: hàm lượng folate thấp ở phụ nữ mang thai có liên quan tới dị tật bẩm sinh, chẳng hạn như dị tật ống thần kinh (3).
• Nguy cơ ung thư: hàm lượng folate kém cũng liên quan đến sự gia tăng nguy cơ bệnh ung thư (4, 5).

Chính vì những lý do này mà bổ sung vitamin B9 rất phổ biến. Những thực phẩm bổ dưỡng với loại chất dinh dưỡng này thực ra là bắt buộc ở các nước như Mỹ, Canada và Chi-lê.

Tuy nhiên, vấn đề là các thực phẩm chức năng và thực phẩm tăng cường chỉ chứa axit folic, chứ không có folate.

Kết luận: Vitamin B9 là một chất dinh dưỡng cần thiết, folate và axit folic là hai dạng tồn tại chủ yếu hiện nay. Nó thường có trong thực phẩm chức năng và thậm chí còn được thêm vào trong các loại thực phẩm chế biến sẵn ở Bắc Mỹ.

Folate là gì?

Folate là dạng có trong tự nhiên của vitamin B9.

Tên của nó bắt nguồn từ chữ Latin “folium,” có nghĩa là lá. Trong thực tế, rau lá xanh là một trong những nguồn thực phẩm hàng ngày cung cấp folate tốt nhất.

Folate thực ra là tên chung cho một nhóm các hợp chất liên quan với nhau có đặc tính dinh dưỡng tương tự nhau.

Dạng hoạt động của vitamin B9 là folate, nó còn được biết đến như axit levomefolic hay 5-methyltetrahydrofolate (5-MTHF).

Trong hệ tiêu hóa, phần lớn folate trong khẩu phần được chuyển thành 5-MTHF trước khi đi vào máu (6).

Kết luận: Folate là một dạng có trong tự nhiên của vitamin B9. Trước khi đi vào trong dòng máu, hệ tiêu hóa chuyển hóa nó thành một dạng hoạt tính sinh học của vitamin B9 đó là 5-MTHF.

Axit folic là gì?

Axit folic là  dạng tổng hợp của vitamin B9, còn được gọi là axit pteroylmonoglutamic.

Nó được dùng trong thực phẩm chức năng và thêm vào các sản phẩm thức ăn chế biến sẵn như bột mì và ngũ cốc ăn sáng.

Trong nhiều năm qua, axit folic được cho là hấp thụ tốt hơn nhiều so với dạng folate xuất hiện tự nhiên.

Tuy nhiên, một khẩu phần ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu folate và các loại thực phẩm nguyên chất đã được chứng minh là hầu như mang lại hiệu quả (7).

Không giống như hầu hết folate, phần lớn axit folic không được chuyển đổi thành dạng vitamin B9 hoạt động là 5-MTHF trong hệ tiêu hóa. Thay vào đó nó cần phải được chuyển đổi trong gan hoặc các mô khác (6, 8).

Tuy nhiên, quá trình này chậm và không hiệu quả. Sau khi dùng thực phẩm chức năng axit folic cần phải có thời gian để cơ thể chuyển hóa tất cả thành 5-MTHF (8).

Ngay cả một liều lượng nhỏ, chẳng hạn như 200-400 mcg/ngày cũng có thể không được chuyển hóa hoàn toàn cho đến khi dùng liều kế tiếp. Vấn đề này thậm chí còn tồi tệ hơn khi ăn thực phẩm tăng cường cùng với thực phẩm chức năng axit folic (9, 10).

Kết quả là axit folic không chuyển hóa thường được phát hiện trong dòng máu của chúng ta, ngay cả khi trong tình trạng nhịn ăn (11, 12, 13).

Đây là nguyên nhân gây lo ngại, bởi vì hàm lượng axit folic cao không được chuyển hóa có liên quan đến một số vấn đề về sức khỏe.

Tuy nhiên, một nghiên cứu cho thấy khi dùng axit folic cùng với các  loại vitamin B khác, đặc biệt là vitamin B6 làm cho việc chuyển đổi diễn ra hiệu quả hơn (11).

Kết luận: Axit folic là một dạng tổng hợp của vitamin B9. Cơ thể chúng ta không thể chuyển hóa nó thành dạng vitamin B9 hoạt động một cách hiệu quả, vì vậy axit folic không được chuyển hóa có thể tích tụ trong máu.

Axit folic không chuyển hóa có gây hại không?

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng nồng độ cao axit folic không chuyển hóa lâu ngày có thể có những ảnh hưởng bất lợi đến sức khỏe.

Chúng bao gồm:

• Gia tăng nguy cơ ung thư: Mức axit folic không chuyển hóa cao có liên quan đến việc gia tăng nguy cơ ung thư. Chúng cũng có thể làm tăng tốc độ phát triển tổn thương tiền ung thư (14, 15, 16).
• Không phát hiện ra sự thiếu hụt B12: Trong số những người cao tuổi, mức axit folic cao có thể che giấu tình trạng thiếu vitamin B12. Thiếu vitamin B12 không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ và làm giảm chức năng thần kinh (17, 18).

Ngay cả một liều nhỏ hàng ngày là 400 mcg cũng có thể khiến lượng axit folic không được chuyển hóa bị tích tụ trong máu (9, 10).

Dù tiêu thụ nhiều axit folic đang là một mối quan ngại, nhưng những gợi ý đối với sức khỏe vẫn chưa được rõ ràng và cần thêm nhiều nghiên cứu hơn.

Kết luận: Hàm lượng cao axit folic không được chuyển hóa có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe bằng cách làm tăng nguy cơ ung thư hoặc che giấu thiếu hụt vitamin B12. Sự tích tụ này diễn ra rất dễ dàng và toàn bộ  tác động đến sức khỏe vẫn chưa biết.

Đâu là nguồn cung cấp vitamin B9 lành mạnh nhất?

Tốt nhất là lấy vitamin B9 từ các loại thực phẩm nguyên chất.

Các loại thực phẩm giàu folate bao gồm măng tây, bơ, cải Brussels và các loại rau có màu xanh như rau chân vịt và rau diếp.

Tuy nhiên, đối với một số người – chẳng hạn như phụ nữ có thai – thực phẩm chức năng có thể là một cách dễ dàng để đảm bảo bạn đang hấp thụ đủ vitamin B9.

Trong những trường hợp này, tốt nhất là nên chọn các thực phẩm chức năng không chứa axit folic.

Một số thực phẩm chức năng có chứa 5-methyltetrahydrofolate (5-MTHF), nó được coi là một thay thế lành mạnh hơn so với axit folic. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng 5-MTHF tương đương hoặc thậm chí tốt hơn axit folic (19, 20, 21, 22, 23).

Bổ sung 5-MTHF có liên quan đến canxi và thường được gọi là methyl folate hoặc canxi levemfolate. Nó cũng được bán dưới nhãn hiệu Metafolin và Deplin.

Kết luận: Loại thực phẩm giàu vitamin B9 nhất trong khẩu phần ăn hàng ngày là các thực phẩm nguyên chất, chẳng hạn như rau xanh. Nếu bạn cần dùng thực phẩm chức năng thì methyl folate là một sự thay thế lành mạnh hơn so với axit folic.

Thông điệp chính

Có một số cách phân biệt rõ ràng giữa folate và axit folic.

Trong khi folate có tự nhiên trong thực phẩm thì axit folic là dạng tổng hợp. Cơ thể người dường như không xử lý axit folic được một cách hiệu quả và gặp khó khăn khi chuyển hóa nó thành dạng vitamin B9 hoạt động.

Điều này có thể gây ra tình trạng tích tụ axit folic không được chuyển hóa và có thể có những tác động tiêu cực đến sức khỏe. May mắn thay, có rất nhiều lựa chọn thay thế cho axit folic.

Chúng gồm có các thực phẩm chức năng folate methyl và rất nhiều loại thực phẩm nguyên chất lành mạnh khác.